Tradycyjne dworki na Mazowszu.

Na dobre zrosły się z pejzażem Mazowsza i, jeśli nie liczyć szczegółów, nie zmieniały się przez wieki. Do dziś szlacheckie dworki – bo o nich mowa – stanowią tradycję polskiej wsi.

Skromne, ale nadal atrakcyjne. Tradycyjne dworki na Mazowszu przetrwały w niemal niezmienionej formie i nadal cieszą się niesłabnącą popularnością. Jakie rozwiązanie architektoniczne przewidują?

Bryła

Prostopadłościenna, zwykłe z gankiem z kolumnami, którego zadaniem było osłanianie wejścia do budynku, a także jego ozdabianie. Dlatego ważne było, by z bryłą główną ganek łączył się harmonijnie i miał odpowiednie proporcje.
Z reguły szlachecki dworek to budynek parterowy; początkowo wznoszony z drewna modrzewiowego na podmurówce z kamienia lub z cegły. Przy czym fasada południowa zawsze zorientowana była na godzinę 11 – a to dlatego, by słońce oświetlało wszystkie ściany domu od kwietnia do września. Dopiero w XVIII w. początkowo we zachodniej części Rzeczypospolitej popularność zaczęły zyskiwać dworki murowane, wznoszone niemal wyłącznie z cegły.

Dach

Czterospadowy, wysoki, masywny, o dużej kubaturze – już z daleka widać było, że dominował nad parterową podstawą. Z oknami połaciowymi lub bez (jeśli już się na nie decydowano, to z reguły miały nie rzucać się w oczy). Zwykle kryty czerwoną dachówką, a wcześniej także gontem, strzechą czy np. wiórami.

Okna

Rozmieszczone symetrycznie, z podziałami, ale małe, co sprawiało, że wnętrza były nierzadko słabo oświetlone.

Ozdoby

Gzymsy, lukarny i tralki – dworki na Mazowszu cechowały liczne zdobienia. Nierzadko w ścianach szczytowych nad oknami i wejściem umieszczano dodatkowo profilowane gzymsy.

Fasady

Tynkowane; z reguły bielone. Ale popularne było też pokrywanie ich kolorami naturalnymi, stonowanymi, pastelowymi (wówczas dominowały pastelowe beże), tak by zabudowania możliwie jak najbardziej wtapiały się w okoliczny krajobraz.

Wybrane przykłady

Tradycyjnych dworów na Mazowszu nie sposób zliczyć. To przede wszystkim zabudowania w Żelazowej Woli (koło Sochaczewa), Dłużew (koło Mińska Mazowieckiego), Opinogóra (koło Ciechanowa), Orońsko (koło Szydłowca), Stawisko (Podkowa Leśna) czy np. Sucha (koło Siedlec).

• 
• 
• 
•