Kolor w projektowaniu - komponowanie barw

KOMPONOWANIE BARW

Kolor wchodzi w rozmaite interakcje z tłem, na którym się znajduje i może z nim harmonizować lub kontrastować. Różnice w postrzeganiu wizualnym koloru na tle łączą się z obecnością kontrastu co najmniej jednego z elementów: odcienia, jasności lub nasycenia, a kontrast może mieć charakter barwny – chromatyczny lub też walorowy – achromatyczny.
W środowisku naturalnym często występują równoczesne kontrasty wszystkich trzech parametrów koloru. Taki kontrast nazywany jest „kontrastem naturalnym” lub „kontrastem potrójnym”. W projektowaniu architektonicznym kontrast potrójny stosuje się stosunkowo rzadko. Na ogół używa się kontrastu prostego – jednoelementowego, w którym zmianie ulega tylko jeden z parametrów koloru (odcień, jasność lub nasycenie) lub binarnego – podwójnego, w którym zmianie ulegają dwa dowolne parametry koloru. Dla osiągnięcia jak najbardziej efektownego i zarazem efektywnego kontrastu, elementy mocno kontrastowe powinny zajmować obszar stosunkowo niewielki powierzchniowo. W zależności od związków przestrzennych między odcieniami w kole barw oraz zróżnicowania parametrów nasycenia i jasności można wyszczególnić pewne typy kompozycji kolorystycznych:

KOMPOZYCJA MONOCHROMATYCZNA, TZW. HARMONIA TOŻSAMOŚCI

– to zestawienie kolorystyczne zbudowane na jednym odcieniu barwnym, w którym zróżnicowaniu ulegają jasność i/lub nasycenie. Typ ten przeważnie daje efekt harmonijny – może być on tylko bardziej dynamiczny lub delikatny, co jest uzależnione od wielkości różnicy w zakresie jasności i/lub nasycenia między poszczególnymi barwami.

• zróżnicowanie jasności – kompozycja taka jest z zasady harmonijna i w przypadku elewacji zwykle przynosi najlepsze rezultaty. Dla cokołów najczęściej wybierana jest barwa najciemniejsza, która ze względu na pozorny ciężar daje wrażenie solidnej podstawy. Elementy dekoracyjne jak boniowanie, czy opaski wokół okien i drzwi są przeważnie nieco jaśniejsze lub ciemniejsze od barwy elewacji, w zależności od pożądanego efektu;
• zróżnicowanie nasycenia – kompozycja oparta na łączeniu barw o większej intensywności i barw zszarzałych lub nawet całkowitych szarości; ze względu na mocne oddziaływanie barw nasyconych lepiej zarezerwować je dla mniejszych powierzchni;
• zróżnicowanie nasycenia i jasności – kompozycja, w której ulegają zmianie oba parametry danego odcienia barwnego.

KOMPOZYCJA ANALOGICZNA, TZW. HARMONIA PRZEZ ANALOGIĘ

– zestawienie kolorystyczne oparte na łączeniu odcieni barwnych położonych na kole barw w swoim bezpośrednim sąsiedztwie. Przy łączeniu dwóch lub trzech odcieni pokrewnych można także różnicować jasność i/lub nasycenie. W tym typie kompozycji można kształtować kolorystykę w gamie ciepłej, łącząc ze sobą odcienie bliskie bieguna ciepła – koloru żółtego, lub w gamie zimnej, opartej na odcieniach z okolic bieguna zimna – koloru niebieskiego.

KOMPOZYCJA DOPEŁNIAJĄCA, TZW. HARMONIA PRZEZ OPOZYCJĘ

– najbardziej kontrastowe zestawienie barw oparte na łączeniu odcieni leżących w kole barw na przeciwnych biegunach. Za najmocniejsze pary opozycyjne uważa się barwy: żółtą i fioletową, czerwoną i zieloną, pomarańczową i niebieską. W tym typie kompozycji ze względu na duży kontrast odcienia warto jest wprowadzić także różnice w jasności lub nasyceniu wybranego zestawienia barw. Trzeba jednak pamiętać, że zmiana wszystkich trzech parametrów może dać wrażenie dysharmonii i chaosu.

KOMPOZYCJA NEUTRALNA

– zestawienie kolorystyczne powstające poprzez łączenie odcieni barwnych o niskim nasyceniu z bielą, czernią lub szarością. Największy kontrast uzyskuje się oczywiście przez połączenie czerni z bielą.

Autor: Justyna-Tarajko Kowalska